Uitvoering van dit reguliere programma vindt in nauwe samenwerking (financieel en beleidsmatig) plaats met het programma 'Stad op de kaart' en de daarbij behorende veranderopgaven:

• Werk!;
• Vitale centrumstad en het Rijngoud;
• Energy made in Arnhem, ElectriCity;
• Marketing van Arnhem.

Vanuit de veranderopgaven zet Arnhem in op:

• handhaven van de basiskwaliteit van het ondernemersklimaat;
• betere dienstverlening aan ondernemer;
• bereikbaarheid op niveau;
• behoud en waar mogelijk uitbreiding van werkgelegenheid;
• een betere match van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt (minder werkloosheid, minder schooluitval; ontwikkelen van talenten);
• een bij de arbeidsmarkt passend onderwijsaanbod door het versterken van de samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid en onderwijs (Triple Helix en Economic Board). Tevens wordt in Arnhem samen met andere partners een International School gerealiseerd, waarmee de aantrekkelijkheid van de regio voor het bedrijfsleven wordt vergroot;
• versterken van sterke economische sectoren: zakelijke dienstverlening, toerisme en vrije tijd en zorg en welzijn;
• extra inzet op de kansrijke economische cluster Energie en Milieu technologie (EMT)  om te komen tot meer gerealiseerde duurzaamheidsambities en creatieve industrie/mode en vormgeving (M&V);
• een sterke en vitale binnenstad (een hogere plaats van de Arnhems sociaal-economische positie in 2019 ten opzichte van andere 100.000+ gemeenten, uitgedrukt in een hoger cijfer voor de positie van onze binnenstad);
• een aantrekkelijke evenementenstad met minimaal een beeldbepalend evenement per jaar. In 2016 zijn dit de doorkomst van de Giro d'Italia en de Sonsbeektentoonstelling;
• een eigentijdse manier van herdenken, waarbij recht wordt gedaan aan de oorlogsgeschiedenis van de stad, o.a. door het Brugevent en investeren op BAAK (Battle of Arnhem Aanbod Keten). De kosten van de exploitatie worden verantwoord op regulier programma R5 Cultuur, recreatie en sport;
• exploitatie warenmarkten: het streven om samen met de marktkooplieden de aantrekkelijkheid van de markten in Arnhem te vergroten. Belangrijk aandachtspunt hierbij is een zo aantrekkelijk.

Programma Stad op de kaart met de diverse veranderopgaven.

Economisch beleid

• ook in Arnhem was afgelopen jaar een voorzichtig  positieve economische trend waarneembaar. De vraag naar bedrijfsruimte nam toe, evenals het aantal bedrijfsvestigingen en arbeidsplaatsen. De binnenstad van Arnhem trok meer bezoekers dan voorgaande jaren. De transformatie van lege panden werd voortgezet en nieuwe mode-en horecaformules wisten Arnhem te vinden. Met in het oog springende evenementen zoals de Giro d'Italia, de Sonsbeek Beeldententoonstelling en het Fashion & Designfestival, slaagde Arnhem erin zich nationaal en internationaal op de kaart te zetten. Deze evenementen trekken meer bezoekers naar de stad wat weer goed is voor winkeliers, hoteliers en horeca;
• op verzoek van ondernemers in de stad en de Arnhemse gemeenteraad is dit jaar de Economische Koers herijkt. De gemeente organiseerde verschillende sessies met ondernemers en kennisinstellingen waarbij uitgebreid werd stilgestaan over de economische kracht van Arnhem en hoe deze te versterken. De accenten zijn steviger komen te liggen op versterking van het energie-cluster en groeiende bedrijven in Arnhem. Daarbij vormen verschillende sectoren een crossover met het cluster Energie. Mode en Vormgeving wordt gezien als belangrijk onderscheidend cluster voor Arnhem
  https://www.arnhem.nl/Ondernemers/Economische_visie/Economische_Koers ;

• ook de Detailhandels- en Horecavisie zijn herijkt en vastgesteld door het college en inmiddels ook door de Raad. De visies die in nauw overleg met betrokken partijen in de stad tot stand zijn gekomen, moeten een impuls geven aan de retail en beleving in de stad, waarbij de binnenstad prioriteit krijgt en Arnhem weer gaat behoren tot de Top-10 van meest aantrekkelijke binnensteden van Nederland. Voor meer info: https://www.arnhem.nl/Ondernemers/horeca/horeca_beleid_en_wetgeving/Arnhemse_detailhandelvisie https://www.arnhem.nl/Ondernemers/horeca/horeca_beleid_en_wetgeving/Arnhemse_horeca_visie_2017/Horecavisie_Mise_en_place .

Relatiebeheer en acquisitie

• ten behoeve van de werkgelegenheid en bedrijvigheid in Arnhem en directe omgeving is binnen de gemeente een team geformeerd en een vrijgestelde acquisiteur aangenomen. Dit team is aan de slag gegaan met het werven van nieuwe bedrijven en het behoud van bestaande bedrijven in samenwerking met andere ondernemers in de stad;
• ook werd een start gemaakt met het aanhalen van de contacten met de 100 grootste bedrijven in Arnhem via beter relatiebeheer. Zo zijn er afgelopen jaar fors meer bedrijfsbezoeken afgelegd dan afgelopen jaren.

Regionale en internationale samenwerking

• eind december werd een meerjarig investeringsakkoord gesloten tussen de provincie Gelderland, Nijmegen en Arnhem. Dit akkoord moet leiden tot een extra investeringsimpuls voor de regio op het gebied van:        

1. kennis, werk, innovatie op het gebied van health and energy;
2. slimme energie;
3. binnensteden.                                                                                                                                       

Via concrete projecten wordt samengewerkt met de Provincie, Nijmegen en spelers uit het bedrijfsleven en onderwijs aan de economische versterking van onze regio;

• de samenwerkende gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen zijn in 2015 een proces gestart om het aanbod van Regionale Werklocaties (bedrijven, kantoren en perifere detailhandel) beter in balans te brengen met de teruggelopen en veranderde vraag. Dit initiatief moet in 2017 leiden tot afspraken die het regionale overaanbod van deels versnipperde en verouderde locaties terugdringt. Dit creëert weer ruimte voor nieuwe ontwikkelingen die inspelen op andere behoeften;
• in maart 2016 is de Economic Board Arnhem- Nijmegen officieel van start gegaan. De Economic Board heeft in 2016 een strategisch plan ontwikkeld voor de komende jaren, waarbij het accent wordt gelegd op het tot stand brengen van projecten op het terrein van food, health en energy en de crossovers daartussen. In september 2016 organiseerde de Economic Board een startevent;
• er vond een handelsmissie naar Wuhan plaats, waarbij de zusterstadrelatie werd bevestigd en voor een aantal deelnemers de omzet aanwijsbaar steeg. Voor de Arnhemse regio werden 2 nieuwe bedrijven aangetrokken en recent werd een Chinese handelspost in het World Trade Centre geopend;
• start van Euregionaal NL- Duits stedenoverleg voor de zes 100.000 Plus steden Arnhem, Nijmegen, Ede, Duisburg, Moers en Düsseldorf. Op het gebied van economie, duurzaamheid en mobiliteit wordt de onderlinge samenwerking aangehaald;
• Expatdesk Wageningen sinds 2016 ook beschikbaar voor Arnhemse expats.

Innovatie en human capital

• op profilering van duurzame mobiliteit en innovatie ging in 2016 het Clean Mobility Centre van start in 2016. De opening gebeurde onder landelijke belangstelling;
• samen met de Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN) en Industriepark Kleefse Waard (IPKW) is een  Innovatiehub op het gebied van Energie en Milieutechnologie (EMT) op IPKW van start gegaan. In deze hub werken leerwerktrainees, stagiairs en afstudeerders van de HAN en andere instellingen aan EMT-gerelateerde vraagstukken van bedrijven;
• de Human Capital agenda heeft verder vorm gekregen door het programma 'Arnhem Studiestad' met de drie hogescholen in Arnhem en het afsluiten van onder andere het Techniekpact en het Zorg- en Welzijnspact. Deze hebben als doelstelling om de aansluiting tussen opleiding en arbeidsmarkt te dichten.

Exploitatie markten

• in 2016 is de vrijdag- en zaterdagmarkt in het centrum verplaatst van het kerkplein naar locatie de markt. Bij de opzet is getracht een zo aantrekkelijk mogelijk opstelling te realiseren, brede gangpaden, een goed doorzicht door de paden heen en betere voorzieningen voor de marktkooplieden;
• de gemeentelijke inkomsten uit de markt bleven achter bij de verwachting (€ 127.000). Dit werd veroorzaakt door een daling van het aantal marktkooplieden dat een landelijke trend is.

Economisch beleid
Na zeven magere jaren groeit de Nederlandse economie weer over een breed front. Dit is ook waar te nemen in de Arnhemse economie. De gemeentelijke focus voor 2016 op economische gebied lag op het aantrekken en behouden van bedrijvigheid en werkgelegenheid, op prioriteit voor de Arnhemse binnenstad en op het afsluiten van het investeringsakkoord met de provincie en de gemeente Nijmegen. Ook de verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt en het aantrekken en binden van talent waren belangrijke thema's. Om gelijke tred te houden met  deze ontwikkelingen lag er de noodzaak voor meer personele inzet dat heeft geleid tot een nadeel op dit programma. Meer informatie hierover is te vinden in de jaarrekening, onderdeel Toelichting overzicht van saldo van baten en lasten in de jaarrekening.

Niet van toepassing.

Toelichting

A. Basis op orde houden
(1) Het project Gelderland Valoriseert is een samenwerkingsverband van bedrijven, kennis- en onderzoeksinstellingen, maatschappelijke organisaties en overheid. Het heeft als doel om in en rond kennisinstellingen een valorisatie-infrastructuur in te richten en te professionaliseren. Vanuit het Rijk (via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, de RVO) zijn gelden beschikbaar gesteld. Het project heeft een looptijd van zes jaar, waarbij de laatste twee jaar (2016 en 2017) de uitloopjaren zijn.

• Vanuit de RVO moesten de vanuit het project beschikbaar gestelde leningen de eerste vier jaar zijn toegekend aan bedrijven. Enkele trajecten zijn nog in 2016 van start gegaan.
• Van de innovatieve starters zijn er 43 uit Arnhem. Samen hebben zij een bedrag van circa € 1,3 miljoen aan leningen en vouchers ontvangen. Daarnaast zijn er ook starters die geen lening of voucher hebben, maar wel vanuit Gelderland Valoriseert begeleiding hebben gekregen. Van deze starters uit Arnhem is een groot deel uit de creatieve industrie (circa 60%), een redelijk deel uit de sector energie (circa 30%). De andere starters (circa 10%) komen uit overige sectoren.
• Momenteel is nog niet duidelijk of en op welke wijze een vervolg wordt gegeven aan het programma.

(2) Toename aantal bedrijfsbezoeken is grotendeels te verklaren door ingezette acquisitiebeleid van de gemeente Arnhem.

B. Versterken wat sterk is
(3) Twee beeldbepalende evenementen; Sonsbeek Beeldententoonstelling en Giro d'Italia. Daarnaast vier potentieel beeldbepalende evenementen; Fashion & Design Festival, Innovate, Bridge to Liberation Experience, Ruimtekoers.

Majeure begrotingsafwijkingen zowel in positieve als in negatieve zin worden nader toegelicht in de jaarrekening, onderdeel Toelichting overzicht van saldo van baten en lasten in de jaarrekening.