Mobiliteit en openbare ruimte: ontwikkeling

Fiets

• kandidatuur fietsstad van het jaar 2016;
• verdere voorbereiding van Velocity 2017;
• realisatie fietsverbinding Arnhem-Velp langs het spoor;
• invulling snelfietsroute Arnhem-Wageningen en Arnhem-Dieren;
• verkenning capaciteitsuitbreiding gratis fietsenstalling Gele Rijders Plein.

Openbaar vervoer

• vormgeving Trolley 2.0.;
• uitwerking (pilot) watertaxi;
• uitrol HOV-Arnhem-Wageningen;
• herinrichting omgeving Velperpoortstation in combinatie met verbeterinvesteringen Prorail aan station en spoordijk;
• verplaatsing NS-station Presikhaaf passend in ontwikkeling Science Park;
• exploitatie van de Regiotaxi door de provincie Gelderland aan de regio Arnhem Nijmegen;
• meer goederentreinen door Arnhem door aanleg van het derde spoor in Duitsland.

Gebiedsontwikkeling en onderhoud hoofdwegen

• vervolg herinrichting stationsgebied Arnhem Centraal;
• kwaliteitsimpuls aan de zuidelijke binnenstad met kwalitatief hoogwaardige openbare ruimte;  
• autoluw/autovrij maken van het Gele Rijders Plein en de Markt in 2016;
• herinrichting Velperweg 2016-2017;
• verbetermaatregelen centrumring, waaronder logischer strookindeling, herkenbaarheid;
• verbetering ontsluiting parkeergarages Musis en Velperplein;
• integrale aanbod van diensten (water, electra-aansluitpunten, afname afval) aan passagiersschepen langs Nieuwe kade en Boterdijk, mede om de geluidsoverlast van generatoren op de schepen terug te dringen;
• verhogen aantrekkelijkheid van Arnhem als aanlegplaats voor passagiersschepen.

Mobiliteit en openbare ruimte: beheer

• sober en doelmatig onderhoud van de openbare ruimte (schoon, heel en veilig) om kapitaalvernietiging te  voorkomen. Op enkele locaties in de stad ligt het ambitieniveau hoger: in het centrum/binnenstad (vier Rode Lopers), het vernieuwde stationsgebied en rondom winkelcentra;
• Buiten Gewoon Beter (BGB): inhaalslag om wijkgericht alle Arnhemse wijken eind 2022 op het vereiste kwaliteitsniveau te hebben. In 2017 zal het werk aan de vijfde ronde BGB-wijken worden afgerond. Het effect op BGB vanuit het programma Van Wijken Weten wordt onderzocht in de pilotwijken Van Wijken Weten;
• Inrichting en beheer nieuw stationsgebied: het beheer van dit complexe en intensief gebruikte gebied op een hoger ambitieniveau dan voorheen vraagt naar verwachting om meer budget.  

Parkeren

• evaluatie betaald avondparkeren;
• uitbreiden mogelijkheden voor digitaal parkeren, digitale handhaving en digitalisering van parkeerproducten zoals vergunningen en ontheffingen (noodzakelijk in verband met taakstelling op mobiliteit);
• verbetering uitstraling, veiligheid en toegankelijkheid parkeergarages;
• invoering van vennootschapsbelasting voor de parkeergarages;
• afschaffing proces-verbaalvergoeding van het rijk (circa € 254.000)  opvangen door lagere onderhoudskosten en hogere opbrengsten binnen het saldo van parkeeropbrengsten;  
• uitbreiding gebieden betaald parkeren (bv. Nieuwe Kadekwartier, Spijkerkwartier, Spoorhoek, Sint Marten en Sonsbeekkwartier-Zuid; onderzoeksresultaat bewonersinitiatief in Heijenoord of wel of geen uitbreiding zinvol is);
• evaluatie invoering parkeerregime in Transvaal in nauw overleg met de belanghebbenden;
• de twee fietsenstallingen in Arnhem Centraal worden de eerste 24 uur gratis.

Oppervlaktewater en havenbeheer

• waterbeheer: adequaat beheer en onderhoud van afkoppelvoorzieningen, ecozones, oppervlaktewater(bodems) zoals de Immerlooplas en Malburgerhaven. Ook civieltechnische watergerelateerde werken, zoals duikers, en fonteinen horen in deze categorie (zie ook paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen);
• aanpak wateroverlast Arnhem-Noord: gevolgen van toekomstige extreme regenbuien verminderen;
• havenbeheer: het exploiteren van en het toezicht houden op het gebruik van de havens en kaden.

Programma Van wijken weten

Veranderopgave Wijksturing:

• het principe van Wijksturing zal grote invloed hebben op de wijze waarop middelen in de wijken vanaf 2017 worden ingezet. Doel is de wijken meer zeggenschap te geven over hun eigen de woon- en leefomgeving en daarmee ook over de openbare ruimte. In de pilots Wijksturing in 2016 is samen met bewoners en wijkgebonden bedrijven gezocht naar hoe zij meer zeggenschap kunnen krijgen over de (kwaliteit van) de openbare ruimte.

Programma Stad op de kaart

Veranderopgave Vitale binnenstad en het Rijngoud:

• een goed toegankelijke en aantrekkelijke openbare ruimte. Het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte is één van de speerpunten voor de Arnhemse binnenstad (koersdocument);
• aantrekkelijke ligplaatsen voor de cruisevaart.

Veranderopgave: Energy made in Arnhem, ElectriCity:

• Trolley 2.0 levert vanuit mobiliteit een bijdrage aan de doelstellingen.

Openbaar vervoer

• start Trolley 2.0, E-bus 2020-In Motion Charging: een Europees samenwerkingsproject waarin Arnhem twee Trolley 2.0-bussen bouwt die 10 km bovenleidingloos kunnen rijden. Daarnaast wordt het  laden van elektrische auto's via remenergie van trolleybussen voorbereid;
• de uitwerking voor het houden van een pilot watertaxi is opgepakt, maar heeft nog niet geleid tot besluitvorming;  
• realisatie Hoogwaardige Openbaar-Vervoerlijn Arnhem-Wageningen. Deze verbinding - lijn 352 - kent door deze opwaardering een aanzienlijke reizigersgroei;
• Velperpoortstation: Planontwikkeling afgerond; realisatie in 2017;
• Breng-flex: Hermes/ Connexxion heeft een nieuwe vervoersmogelijkheid geboden - per app een rit bestellen van iedere halte in Arnhem naar iedere willekeurige andere halte in Arnhem voor € 3,50 per rit- waar Arnhem een kansrijke uitbreiding van vervoermogelijkheden in ziet. Evaluatie volgt in 2017.

Fiets

• Giro d'Italia: in samenwerking met de gemeenten Apeldoorn en Nijmegen en de provincie Gelderland  was in 2016 de start van de wielerronde Giro d’Italia in Arnhem (zie Programma 5: cultuur, recreatie en sport;
• 2016 stond in het teken van de voorbereiding van het wereldcongres Velo-city 2017. Dit vindt in de gemeenten Nijmegen en Arnhem in juni 2017 plaats;
• Arnhem is niet (samen met Nijmegen) verkozen tot Fietsstad 2016. Wel zijn Arnhem en Nijmegen verkozen tot "best samenwerkende fietsregio";
• fietsverbinding Arnhem-Velp: deze verbinding langs het spoor bereiden Arnhem en Rheden samen voor. In 2016 heeft dit geleid tot vergunningverlening door ProRail en overeenstemming met betrokken eigenaren over grondaankopen. realisatie in 2017-2018;
• snelfietsroutes Arnhem-Wageningen en Arnhem-Dieren: in 2016 is bestuurlijke overeenstemming bereikt tussen betrokken gemeenten en provincie over tracé en financiering. Uitvoering in 2017-2019;
• fietsstalplekken binnenstad: in de eerste fase zijn 350 (van de 1.000 in het coalitieakkoord genoemd) plekken gerealiseerd. Tweede fase met 250 plekken is in voorbereiding;
• in 2016 is de voorbereiding gestart voor het verdubbelen van de capaciteit van de gratis, bewaakte fietsenstalling op het Gele Rijders Plein;
• december 2016 is besloten om de fietsenstalling onder Rozet te sluiten. Voor deze 100 fietsstalplekken zal bovengronds in de omgeving van Rozet een alternatief gezocht moeten worden.

Auto

• centrumring: deze is in 2016 wederom op enkele plaatsen aangepast, zowel op het gebied van bewegwijzering als een logischer aansluiting van de rijstroken. Voor de knoop Roermondsplein is een verkenning gestart naar het verkorten van de linksafbeweging Nieuwe Plein-Weerdjesstraat;
• de openbare ruimte rondom Arnhem Centraal (incl.Willemsplein) is afgerond. De Trans is volledig heringericht en als parkeerterrein weer beschikbaar;
• diverse verkeersbesluiten zijn genomen en voorbereidingen gestart om herinrichtingen als de Jansbeek bovengronds en de Weerdjesstraat te realiseren.

Bereikbaarheidsaanpak-binnenstad

• in 2016 is de voorbereiding van het opstellen van de Bereikbaarheidsaanpak-binnenstad gestart. Ondernemers en bewoners hebben in pamfletvorm hun wensen/ideeën kenbaar gemaakt. Planpresentatie in maart 2017.

Beter-benutten-vervolg

• Beter Benutten-Vervolg is een samenwerking tussen rijk, provincie, bedrijfsleven en gemeenten Arnhem en Nijmegen om het aandeel zwaar vertraagde ritten in de spitsen terug te dringen. In tegenstelling tot Beter Benutten-1 - waarin de nadruk lag op maatregelen aan de infrastructuur - ligt in Beter Benutten-vervolg de nadruk op gedragsbeïnvloeding. In vier gebieden in Arnhem wordt hieraan gewerkt. In de 2e helft 2016 heeft het team Beter Benutten veel participatie-overleg gehad met ondernemers, onderwijsinstellingen en bewoners om de vraag op te halen over de mobiliteitproblematiek. Het ging dan om oplossingen gericht op verbeteren van de doorstroming en vooral om minder auto's in de spits op bepaalde corridors te laten rijden;
• op landelijk niveau worden de mogelijkheden van het steeds intelligenter maken van de werking van verkeersregelsystemen (de verkeerslichten) onderzocht, bijvoorbeeld door voertuigen en verkeersregelsystemen "met elkaar te laten praten". Ook in Arnhem onderzoeken we de mogelijkheden op concrete kruispunten hiertoe. Dit project loopt door in 2017.

Regio Arnhem Nijmegen

• ook in 2016 heeft Arnhem het regioportefeuillehoudersoverleg-Mobiliteit ondersteund en het regionaal contactambtenarenoverleg-Mobiliteit voorgezeten. Wat zich in 2016 steeds meer ging wreken, is dat de regionale mobiliteitsvisies/-plannen verouderd zijn. De regio voelt een dringende behoefte om een eigen mobiliteitsvisie op te stellen. De regio onderkent dat daarvoor capaciteit en geld nodig zijn. In 2016 is hier naar gezocht en deze zoektocht gaat in 2017 verder;
• doelgroepenvervoer: in 2016 is de bestuurlijke en ambtelijke organisatie die doelgroepenvervoer voorbereidt, aanbesteedt en aanbiedt in de regio Arnhem Nijmegen gerealiseerd. Arnhem is hierin deelnemer. De regio werkt hierin samen met de provincie Gelderland.

Overige ontwikkelingen

• doortrekken A15: bestuurlijk en ambtelijk is Arnhem ook in 2016 nauw aangesloten op de voorbereiding van de doortrekking van de A15. Arnhem ziet erop toe dat de tolheffing geen negatieve gevolgen heeft voor Arnhems wegennet;
• trajectcontrole A12 Waterberg-Velperbroek: samen met de gemeenten Rheden en Rozendaal onderzoekt Arnhem de mogelijkheid tot terugplaatsing van de trajectcontrole op de A12 tussen Waterberg en Velperbroek. Een studie van de GGD over de luchtkwaliteit vormde hiertoe de aanleiding. Inspanningen lopen in 2017 door.

Parkeren (auto)

• een werkgroep uit Spijkerkwartier heeft een concept-parkeerplan voor de wijk opgesteld. Het College heeft ingestemd met enkele maatwerkoplossingen voor deze wijk. De wijk is nu aan zet om draagvlak te creëren, waarna zij het definitieve plan in 2017 aan college en raad voorlegt;
• er zijn verder diverse parkeerplannen door de wijken in voorbereiding: Sint Marten, Sonsbeekkwartier-zuid, Burgemeesterswijk. De nieuwe teams Leefomgeving in de wijk stroomlijnen deze;
• in 2016 is de financiële evaluatie van de invoering van het betaald avondparkeren per 1 januari 2015 gepresenteerd. Totale netto-meeropbrengst ervan in 2015 bedraagt € 880.000. Deze meeropbrengst is nodig ter dekking van bezuinigingen en tegenvallers in het Bereikbaarheidsfonds;
• in 2016 is het college gestart met het uitvoeren van de motie van de raad om € 200.000 te besteden aan parkeertariefmaatregelen in de daluren. Dit is gebeurt in nauw overleg met de binnenstadsondernemers;
• de aanbesteding van de uitvoering van de parkeertaken is in 2016 voorbereid en per 1 januari 2017 gegund.

Beheer openbare ruimte

• de gemeente onderhoudt de openbare ruimte (zoals veilige wegen, fietspaden en stoepen, bruggen, viaducten, goed werkende openbare verlichting en riolen; zie hiervoor programma R7) met als doel deze schoon, heel en veilig te houden. Bij de prestatie-indicatoren wordt ingegaan op de afgesproken onderhoudsniveaus en de resultaten;
• in 2016 is de dekking voor het beheer van het nieuwe station structureel geregeld in de MJPB 2017-2020;
• in 2016 is de volledige jaarschijf van het BGB budget besteed. Een deel van de geprognosticeerde onttrekking uit de bestemmingsreserve is niet nodig gebleken omdat een aantal werkzaamheden zijn vertraagd. Dit budget wordt derhalve doorgeschoven naar 2017;
• bij de voorbereiding van het groot onderhoud in het Spijkerkwartier ontstond in eerste instantie veel weerstand in de wijk over met name het kappen van bomen ten behoeve van de benodigde rioolvervanging. In 2016 is door de projectleider in nauwe samenwerking met de wijk een werkwijze opgezet waardoor waar mogelijk de bomen worden behouden. Deze werkwijze is als pilot in een straat al uitgetest en succesvol bevonden;
• bij het uitvoeren van de rioolvervanging in de Geitenkamp, die in 2016 is gestart wordt in samenwerking met de bewoners en de coöperaties naast de fysieke aspecten ook aandacht besteed aan de economische en sociale aspecten. In het project "Ruimte geven" worden bewoners en bedrijven uit de wijk actief betrokken bij de grootschalige rioolvervanging in de wijk en worden de bewoners bewust gemaakt van de mogelijkheden die ze zelf hebben om wateroverlast te verminderen;
• het verbeteren van de aantrekkelijkheid of beleving van de binnenstad is één van de speerpunten voor de Arnhemse binnenstad (koersdocument). In het afgelopen jaar is samen met PBA (Platform Binnenstad Arnhem en de bewonersvertegenwoordiging Arnhem6811) gestart met het benoemen van waarop het beste kan worden ingezet. De kwaliteit van de openbare ruimte speelt daarin een belangrijke rol. In de loop van 2017 zal dit resulteren in een visie voorzien van een concrete uitvoeringsagenda vanuit de gezamenlijke verantwoordelijkheid van ondernemers, bewoners en gemeente;
• in 2016 is een vervolg gegeven aan het tegengaan van verrommeling door onnodige bebording. In november is het 1000e bord opgeruimd. In nieuwe ontwerpen wordt veel bewuster wordt omgegaan met het plaatsen van borden, en zo mogelijk voorkomen. In 2016 zijn 10 wijken gescreend op onnodige bebording. Elderveld en Alteveer Cranevelt waren wijken met een behoorlijke score, in Malburgen was de score bijna nihil Hier was al duidelijk de invloed van de herinrichting zichtbaar. Totaal zijn in 2016 ca 250 borden en ca 40 andere objecten verwijderd.

Water

• in 2016 zijn er 5 slechte duikers en een beekriool vervangen;
• in overleg met bewoners van de haven van Coers zijn de voorbereidingen gestart voor het baggeren van de haven. Het werk is aanbesteed en gaat in 2017 in uitvoering. Mede hierdoor was in 2016 sprake van een onderbesteding op het jaarbudget voor groot onderhoud openbare ruimte. Door toevoeging aan de bestemmingsreserve 'groot onderhoud en vervanging openbare ruimte' blijft het budget voor dit doel beschikbaar;
• in lijn met de 'Aanpak wateroverlast in Arnhem-Noord' worden bij alle projecten in de openbare ruimte daar waar mogelijk, en ook financieel haalbaar binnen het beschikbare budget, maatregelen genomen om de wateroverlast ter plekke te verminderen.

Havenbeheer
Analyse van de kansen voor de Arnhemse kades en haven:

• voor het aantrekkelijker maken van de Rijnkade zijn in 2016 met de stad ideeën opgehaald die worden uitgewerkt op technische en financiële haalbaarheid;
• in 2017 wordt de betekenis van havens en kades voor Arnhem met de mogelijke kansen en belemmeringen in kaart gebracht. Er is een directe relatie met de veranderopgave Vitale centrumstad en het Rijngoud. Vervolgacties worden onder de vlag van deze veranderopgave verder uitgewerkt;

Parkeren

• in de begroting 2016 is een aantal besluiten verwerkt zoals de vervallen procesverbaal-vergoeding en bijdrage aan fietsenstalling Rozet die niet waren voorzien;
• in de begroting 2016 is nog geen rekening gehouden met de meerkosten voor het avond parkeren. Deze bestaan vooral uit inzet bewaking, schoonmaak en energie. In 2017 is de begroting hierop aangepast;
• vanaf 1 januari 2015 zijn de procesverbaal-vergoedingen vanuit het Rijk komen te vervallen. Bij de MJPB 2017 is besloten om deze weggevallen inkomsten binnen het bereikbaarheidsfonds op te vangen.

Havenbeheer

• het aantal passagiersschepen dat Arnhem heeft aangedaan is minder afgenomen dan verwacht. Dit is een gevolg van het feit dat steeds meer rederijen de faciliteiten die Arnhem op de kades en in de haven te bieden heeft, gebruiken voor de herinrichting van hun schepen, het organiseren van trainingen en als winterligplaats. Per saldo is het voor 2016 eerder verwachte tekort van € 100.000 beperkt gebleven tot € 70.000.

ToelToelichting

R2.2 Mobiliteit en openbare ruimte: Beheer

• per 2016 is de ambitie voor hoofdwegen B niveau (zie ook paragraaf kapitaalgoederen). Bij 17 % van de hoofdwegen ligt de kwaliteit hier onder. Dit is het zelfde beeld als vorig jaar. Dit komt vooral doordat een aantal grote samenloop-projecten (zoals Oude Zevenaarseweg, Velperweg, Apeldoornseweg, Zuidelijke-Binnenstad) nog in voorbereiding of in uitvoering zijn is. De slechte staat van deze wegvakken telt zwaar mee in de cijfers;
• van de fietspaden ligt 24 % onder A niveau. Net als hoofdwegen is dit hetzelfde beeld als vorig jaar en wordt dit voor het een groot deel veroorzaakt door grote samenloop projecten. Ook van invloed is dat een deel van het hoofdfietsroutenetwerk over wijkwegen loopt die onderhouden zijn op C niveau.

R2.3 Parkeren

• stijging ten opzichte van het aantal verkochte tickets in parkeergarage is onder meer een resultaat van de invoering van avondparkeren.

R2.4 Oppervlaktewater en havenbeheer

• toelichting op de ontwikkeling is te vinden onder 'ontwikkelingen op het resultaat 2016'.

Majeure begrotingsafwijkingen zowel in positieve als in negatieve zin worden nader toegelicht in de jaarrekening, onderdeel Toelichting overzicht van saldo van baten en lasten in de jaarrekening.